Jakie zabawki dla dzieci z autyzmem wybrać? Podpowiadamy!

Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że zabawki dla dzieci z autyzmem są identyczne jak dla wszystkich innych dzieci. Nie jest to jednak prawdą. W porównaniu z dziećmi bez zaburzeń neurologicznych, rozwój dzieci autystycznych ma inny przebieg. Odmienne są także wymagania wobec otoczenia. Autystycy potrzebują większej uwagi i indywidualnego podejścia. Tak więc zabawki także muszą być specjalnie dobrane do osby. Dziś podpowiadamy, jakie zabawki dla dziecka z autyzmem będą najlepsze.

Jak zabawki dla dzieci z autyzmem pomagają im się rozwijać?

Zabawki dla autystyków są bardzo istotne z punktu widzenia prawidłowego rozwoju dzieci. Po pierwsze spełniają one zadania terapeutyczne, a po drugie edukacyjne. Są wsparciem w kształtowaniu oraz w utrwalaniu nowych umiejętności. Zabawki dla dzieci z autyzmem stymulują różnego rodzaju funkcje i kompetencje – motorykę, koncentrację oraz koordynację wzrokowo-ruchową. Poza tym oswajają dziecko z codziennymi ludzkimi sytuacjami takimi jak robienie zakupów, wizyta u lekarza czy współpraca z innymi ludźmi przy wykonywaniu różnego rodzaju czynności. Dobrze dobrane zabawki dla dzieci z autyzmem zachęcają ich do interakcji z bliskimi, stymulują zmysły i rozwój umiejętności. Bardzo ważne jest jednak, by nie pobudzały zbyt wielu zmysłów jednocześnie. Zabawka dla autystyka powinna przede wszystkim wspierać rozwijanie nowych umiejętności dziecka oraz pomagać mu w poznawaniu otaczającego świata. Celem jest przede wszystkim wzmocnienie kompetencji dziecka autystycznego i wyciszanie zachowań niepożądanych. Warto jednak mieć przy tym świadomość, że zabawka dla dziecka autystycznego powinna dostarczyć mu także rozrywki, sprawiać przyjemność i frajdę, wówczas dziecko będzie chętnie się nią bawiło.

Zabawki do terapii autyzmu w domu

Zabawki odgrywają niezwykle ważną rolę w terapii dzieci ze spektrum autyzmu, zwłaszcza w środowisku domowym, gdzie dziecko czuje się bezpiecznie i komfortowo. Właściwie dobrane mogą wspierać zarówno rozwój emocjonalny, jak i społeczny, a także ćwiczyć umiejętności komunikacyjne i koncentrację. Terapia przez zabawę w autyzmie to skuteczna i często rekomendowana forma wspierania dziecka.

Terapia przez zabawę w autyzmie – jak ją prowadzić?

Domowe zabawy terapeutyczne powinny naśladować codzienne sytuacje, co pozwala dziecku lepiej zrozumieć otaczający świat. Zestawy do odgrywania ról, takie jak zabawa w sklep, lekarza, gotowanie, ogrodnika, podróżowanie czy wizytę u fryzjera, uczą schematów zachowań i zwiększają poczucie bezpieczeństwa dziecka w realnych sytuacjach. Takie zabawy rozwijają również mowę, uczą współpracy oraz rozpoznawania emocji.

Terapia przez zabawę w autyzmie może również obejmować układanki, sortery, klocki oraz zabawki konstrukcyjne. Pomagają one dziecku skupić uwagę, trenować motorykę małą i dużą oraz planowanie czynności. Dzieci uczą się również rozwiązywania problemów i logicznego myślenia.

Zabawki wspierające rozwój dziecka z autyzmem

Do domowej terapii warto wybierać zabawki wspierające rozwój dziecka z autyzmem – takie, które angażują zmysły, ale jednocześnie nie powodują przeciążenia sensorycznego. Doskonałe są piłki dotykowe, kostki manipulacyjne,tablice edukacyjne z ruchomymi elementami czy gry memory z obrazkami codziennych przedmiotów.

Warto wykorzystywać także zabawki, które wzmacniają koncentrację. Układanki z dużymi elementami, zabawy z dopasowywaniem kształtów i kolorów, a także ćwiczenia typu „pokaż i nazwij” z użyciem kart obrazkowych pozwalają stopniowo zwiększać czas skupienia i utrwalać nowe pojęcia.

Czy zabawki terapeutyczne można stosować w przedszkolu?

Zabawki terapeutyczne z powodzeniem znajdują zastosowanie nie tylko w warunkach domowych czy w gabinetach specjalistycznych, ale również w przedszkolach, szczególnie tych z oddziałami integracyjnymi lub terapeutycznymi. Stanowią cenne narzędzie wspierające rozwój dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD) w codziennym środowisku edukacyjnym.

Zabawki terapeutyczne autyzm przedszkole – rola w edukacji

W przedszkolu zabawki terapeutyczne pełnią funkcję wspomagającą terapię oraz rozwój społeczny, emocjonalny i poznawczy dziecka. Dzięki nim dzieci uczą się poprzez działanie – rozwijają zdolności komunikacyjne, motorykę małą i dużą, uczą się wyrażać emocje i współdziałać z innymi. Tego rodzaju pomoce edukacyjne często wspierają zajęcia z pedagogiem specjalnym, logopedą, psychologiem czy terapeutą SI.

Ważne jest, aby zabawki były dopasowane do możliwości rozwojowych dziecka i rodzaju trudności, z jakimi się mierzy. Przedszkole jako miejsce bezpieczne i znane dziecku jest doskonałą przestrzenią do wdrażania takich narzędzi w sposób naturalny i nienachalny.

Pomoc edukacyjna dla dzieci z ASD – jakie zabawki wybrać?

W kontekście przedszkola warto wybierać zabawki, które można łatwo wkomponować w zabawy grupowe lub zajęcia indywidualne. Do najczęściej wykorzystywanych pomocy należą:

• zabawki manipulacyjne i sensoryczne, np. ścieżki dotykowe, piłki z wypustkami, wałki sensoryczne,
• gry edukacyjne dostosowane do możliwości dziecka – memory, układanki tematyczne, gry na emocje,
• pomoce logopedyczne i motoryczne, np. pętle motoryczne, plansze do ćwiczeń buzi i języka, tablice magnetyczne z obrazkami,
• zabawki imitujące codzienne czynności, np. kuchnie, warsztaty, zestawy do odgrywania ról.

Zabawki terapeutyczne wykorzystywane w przedszkolu powinny wspierać terapię przez zabawę, być atrakcyjne dla dziecka, bezpieczne i łatwe w czyszczeniu. Co ważne – mogą z powodzeniem służyć wszystkim dzieciom, nie tylko tym z diagnozą ASD, wspierając rozwój całej grupy.

Zabawki dla dzieci z autyzmem w zależności od wieku

Na rynku znajdziemy różnorodne zabawki edukacyjne oraz zabawki sensoryczne, jednak nie wszystkie będą odpowiednie dla dzieci w każdym wieku. Podobnie jak w przypadku dzieci bez zaburzeń neurologicznych, tak i kupując zabawki dla dzieci z autyzmem należy kierować się kryterium wieku. O tym, jakie zabawki będą odpowiednie dla dzieci autystycznych w konkretnych przedziałach wiekowych piszemy poniżej. Jednak wcześniej chcemy podkreślić jeszcze dwa bardzo ważne aspekty. Pierwszy: bezpieczeństwo zabawki. Kupując zabawki dla dzieci bez zaburzeń neurologicznych unikamy ostrych krawędzi. Oczywiście, ta zasada obowiązuje także w przypadku zabawek dla dzieci z autyzmem, które taką zabawką mogłyby zrobić krzywdę sobie i innym. W przypadku maluchów unikajmy także drobnych elementów, które dziecko mogłoby połknąć. Drugą kwestią, jaką należy wziąć pod uwagę, są upodobania dziecka. Nie ma takiej zabawki, która przypadłaby do gustu każdemu dziecku. I to stwierdzenie dotyczy zarówno dzieci autystycznych, jak i tych bez takiej diagnozy. Dlatego warto zawsze zwracać uwagę na preferencje dziecka. Przed wyborem zabawki dla dziecka z autyzmem dobrze jest je obserwować lub skonsultować się z rodzicami. Warto wziąć pod uwagę to, jakie kolory czy tekstury dziecko lubi. Czy lubi bawić się twardymi czy miękkimi przedmiotami. Czy nie przeszkadza mu, że przedmiot ma efekty dodatkowe, np.  błyszczy się lub wydobywają się z niego dźwięki?

Zabawki dla dzieci z autyzmem 2-3 lata

Zabawka dla dziecka z autyzmem w wieku 2-3 latka, powinna być przede wszystkim bezpieczna. Jeśli maluch lubi się tulić, dobrym pomysłem będzie zakup pluszowego misia lub innego ulubionego zwierzątka. Można kupić także przytulanki, które mają różne faktury. W tym wieku dzieci dzieci zaczynają także świadomą zabawę klockami – warto wybrać np. drewniane klocki w stonowanych kolorach. Dobrym pomysłem może być też zakup zestawu do odgrywania ról – np. zabawy w gotowanie, lekarza, warsztat samochodowy czy sklep. Dzieci autystyczne w wieku 2-3 lata mają często problem z kontaktami międzyludzkimi. Taka zabawka z pewnością wesprze je w rozwoju społecznym. Zdecydowanie należy unikać zabawek stymulujących wiele zmysłów naraz – typu grające, świecące i jeżdżące zabawki interaktywne. Jedynie obciążą one i tak już bardzo wrażliwy układ nerwowy dziecka.  

Zabawki dla dzieci z autyzmem w wieku 4-6 lat

Kupując zabawkę dla dziecka z autyzmem w wieku 4-6 lat warto mieć na uwadze fakt, że dzieci zaczynają mieć już swoje zainteresowania. Dobrym pomysłem jest podążanie za nimi. Warto kupić proste, nieobciążające zbyt wielu zmysłów naraz samochody, pociągi, przyjemne w dotyku lalki, bezpieczne zestawy klocków, wykonane np. z drewna. Można też zachęcać dziecko do kontaktu z materiałami plastycznymi, takimi jak plastelina, ciastolina, farby itp.  

Zabawki dla dzieci z autyzmem w wieku 7-9 lat

W tym wieku istotne jest dalsze ćwiczenie umiejętności koncentracji i współdziałania z innymi. Dlatego wybierając zabawkę dla dzieci w wieku od 7 do 9 roku życia warto postawić na klocki, proste modele do składania czy zrozumiałe dla dziecka gry edukacyjne.

Najlepsze materiały i kolory zabawek dla dzieci z ASD

Wybór odpowiednich zabawek dla dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD) to nie tylko kwestia funkcjonalności, ale również bezpieczeństwa i właściwej stymulacji sensorycznej. Szczególną uwagę należy zwrócić na materiały, z jakich wykonane są zabawki, oraz na ich kolorystykę. Dobrze dobrane tworzywo i odpowiednie barwy mają realny wpływ na komfort zabawy oraz rozwój dziecka.

Bezpieczne zabawki dla autystycznych dzieci – jakie materiały wybierać?

Najczęściej polecane są zabawki wykonane z naturalnych i bezpiecznych materiałów, takich jak drewno, silikon czy bawełna. Drewniane zabawki są solidne, trwałe i nie emitują szkodliwych substancji. Ich stonowane faktury pozwalają dziecku lepiej skupić się na formie i funkcji zabawki bez przeciążenia zmysłowego. Silikon natomiast, szczególnie w zabawkach sensorycznych, jest elastyczny i bezpieczny nawet dla dzieci z tendencją do gryzienia przedmiotów. Bawełniane zabawki i przytulanki sprawdzają się u dzieci, które potrzebują miękkiego, przyjaznego materiału do kontaktu fizycznego.

Zabawki wykonane z bezpiecznych, nietoksycznych tworzyw, pozbawione ostrych krawędzi i drobnych elementów, minimalizują ryzyko urazów i są polecane jako bezpieczne zabawki dla autystycznych dzieci. Produkty posiadające certyfikaty jakości (np. CE, EN71) dodatkowo zwiększają pewność zakupu.

Kolory stymulujące rozwój dziecka z autyzmem

Kolorystyka zabawek dla dzieci z ASD odgrywa istotną rolę w odbiorze sensorycznym. Najlepsze efekty relaksacyjne przynoszą kolory stonowane i naturalne, takie jak błękity, zielenie, beże i pastele. Tego rodzaju barwy działają uspokajająco i nie przeciążają układu nerwowego dziecka. Dla dzieci o niskiej reaktywności sensorycznej sprawdzą się zabawki w kolorach intensywniejszych – czerwieni, pomarańczu czy żółci – które mogą pobudzać uwagę i zachęcać do działania.

Dobierając kolory zabawek warto również obserwować reakcje dziecka i dopasowywać barwy do jego indywidualnych potrzeb. Kolory stymulujące rozwój dziecka z autyzmem powinny wspierać zarówno jego wyciszenie, jak i motywację do eksplorowania świata poprzez zabawę.

Zabawki multisensoryczne – kiedy warto je stosować?

Multisensoryczne zabawki dla dzieci z autyzmem odgrywają coraz większą rolę w terapii oraz codziennym wspieraniu rozwoju dziecka. Są to produkty, które w przemyślany sposób łączą różne bodźce – światło, dźwięk, fakturę i często ruch – jednak kluczowe jest, aby ta stymulacja była odpowiednio dozowana i dostosowana do możliwości percepcyjnych dziecka z ASD.

Jak działają zabawki multisensoryczne?

Zabawki tego typu wpływają na równoczesne pobudzanie kilku zmysłów. Może to być połączenie dźwięku (np. delikatnych melodii lub dźwięków natury), światła (zmieniającego kolor, ale nie migającego zbyt intensywnie) oraz różnorodnych faktur, które dziecko może dotykać i eksplorować. Dobrze zaprojektowane multisensoryczne zabawki dla dzieci z autyzmem oferują kontrolowaną stymulację – pozwalają dziecku stopniowo oswajać się z bodźcami, zamiast je przytłaczać.

Kiedy warto sięgnąć po zabawki multisensoryczne?

Stymulacja sensoryczna ASD ma największy sens, gdy dziecko:

• ma trudności z koncentracją i utrzymywaniem uwagi,
• wykazuje niską reaktywność na otoczenie,
• potrzebuje wsparcia w integracji sensorycznej,
• korzysta z terapii wspierających regulację emocjonalną.

Multisensoryczne zabawki warto wprowadzać stopniowo i w obecności osoby dorosłej, która obserwuje reakcje dziecka. Produkty te mogą być skutecznym narzędziem terapeutycznym również w warunkach domowych – w kąciku relaksacyjnym, w czasie wyciszenia po przestymulowaniu, a także jako element codziennych zabaw.

Przykłady zabawek multisensorycznych

Do najczęściej polecanych produktów należą:

• podświetlane tablice i kule sensoryczne z opcją zmiany barw,
• zabawki muzyczne z regulacją głośności,
• maty dotykowe łączące różne faktury i światła LED,
• kostki manipulacyjne z elementami dźwiękowymi i świetlnymi,
• wodne lampy z bąbelkami jako element strefy wyciszenia.

Dzięki takim produktom dziecko uczy się lepiej reagować na bodźce, zwiększa swój próg tolerancji na różnorodne doznania oraz wzmacnia zdolność samoregulacji. Multisensoryczne zabawki dla dzieci z autyzmem mogą stanowić nie tylko pomoc terapeutyczną, ale także atrakcyjną formę zabawy, która rozwija i bawi jednocześnie.

Zabawki terapeutyczne to niezwykle cenne narzędzie w pracy z dziećmi ze spektrum autyzmu – zarówno w domu, jak i w przedszkolu. Ich odpowiednie wykorzystanie wspiera terapię i edukację, rozwija kompetencje społeczne, emocjonalne i poznawcze, a także buduje poczucie bezpieczeństwa. Dobrze dobrane zabawki pomagają dzieciom z ASD lepiej funkcjonować w codziennych sytuacjach, wzmacniają samodzielność i integrują je z rówieśnikami. Inwestując w zabawki terapeutyczne w placówkach edukacyjnych, tworzymy przestrzeń bardziej dostępną i wspierającą dla każdego dziecka.